Wouter Vogelsang (65) is sinds voorjaar 2018 wethouder financiën van de gemeente Ermelo. Hij presenteert deze week de Kadernota 2021, die inzicht biedt in de financiële positie van de gemeente. Geen rooskleurig verhaal. Ermelo moet een paar lastige knopen doorhakken. Een worsteling. Voor de gemeente, voor hemzelf en voor het héle college van B&W.
Dat geld is helaas nodig om de tekorten niet verder te laten stijgen. Maar daar blijft het niet bij. Er liggen veel wensen en taken op ons bordje. Als ik een vergelijking mag maken: we kiezen met elkaar in welke auto we gaan rijden. Wordt het hybride of toch benzine? Een grote gezinsauto waar iedereen in past? Dus voorzieningen voor iedereen? Of toch een kleiner model? Meer dan ooit zijn er vele factoren die meewegen.''Ja, het is zeker lastig. Opnieuw verhogen we de belastingen. Voor het derde jaar op rij.
'Ermelo is een prachtig dorp, maar in een bepaald opzicht verouderd. Alles dateert uit de jaren zeventig. Scholen, gemeentehuis, De Dialoog, maar ook sportcentrum Calluna: na ruim veertig jaar moet je iets. In het voorbeeld van de auto: we gaan een afgeschreven auto inruilen. Maar wat willen we terug? En hoe noodzakelijk is het dat we altijd in een eigen auto rijden? Of kunnen we ook faciliteiten van buurgemeenten gebruiken? Er is te weinig gespaard en er zijn veel financiële onzekerheden waar we geen invloed op hebben. Zonder belastingverhoging is er simpelweg onvoldoende geld om alles optimaal te regelen. Harde keuzes zijn dus onvermijdelijk.'
Gewaarschuwd
'Het is een bekende uitspraak, maar ik vind ʻm heel toepasselijk: een politicus kijkt naar de volgende verkiezingen, een bestuurder kijkt naar de volgende generatie. Daar zit de angel. Als bestuurder zoek ik toekomstbestendige oplossingen. De gemeenteraad heeft echter het laatste woord. In de raad spelen ook politieke belangen mee. Hoe begrijpelijk ook: die leiden niet per se tot een evenwichtige afweging van belangen en verantwoordelijkheden. Mag ik het scherp zeggen? De gemeenteraad is vanaf 2014 – dus ook door het vorige college - meerdere keren gewaarschuwd voor tekorten. “Dit loopt fout!” Desondanks is er nauwelijks iets doorgestreept. Sterker: er zijn steeds meer wensen bijgekomen. Nog altijd willen we in Ermelo een luxe auto blijven rijden, terwijl we slechts geld hebben voor een degelijke middenklasser. Je hoort mij niet zeggen dat we bijvoorbeeld scholen, Calluna of De Dialoog nu maar níet moeten vervangen. Die keuze is niet aan mij. Maar als de raad straks een belangenafweging maakt, dan zal er echt iets moeten wijzigen. Dat kan niet anders. We kunnen het geld maar één keer uitgeven en daarover beslist de raad.ʼ
Comfort
'De belastingen elk jaar opnieuw extra verhogen kan niet onbeperkt doorgaan. Bovendien verwacht die inwoner daar iets voor terug: voorzieningen van een bepaald niveau. In het voorbeeld van de auto: je gaat niet maandelijks fors meer betalen voor een klein koekblik. Dan wil je ook comfort. Dus je zoekt balans tussen wat je vraagt en wat je teruggeeft aan voorzieningen. Maar, als de gemeenteraad géén harde keuze maakt, dan móet die OZB komend jaar wel nog weer extra stijgen. Dat kan niet anders. Want de meerjarenbegroting moet uiteindelijk sluitend zijn.ʼʼ ,,We hebben nog altijd het vertrouwen van de provincie Gelderland. We staan nog lang niet onder curatele. De provincie kent Ermelo als een gemeente die de zaken goed op orde heeft. We waren één van de goedkoopste gemeenten op gebied van woonlasten. Stonden zelf in de top tien. Nog altijd behoren we tot de middenmoot. We doen het dus niet slecht. Maar als we niet snel ingrijpen, dan gaat het wel fout. Dat wil ik voorkomen. Ik wil verder kijken dan de volgende verkiezingen en goed zorgen voor de volgende generatie.ʼ
Oplopende kosten
'Financieel krijgen we het links en rechts om de oren. Net als bij iedere andere gemeente in Nederland lopen de kosten binnen het Sociaal Domein op. Denk aan alle uitgaven vanuit de WMO en de steeds verder stijgende kosten voor Jeugdzorg. Sinds 2015 ligt die uitvoering bij de gemeenten. Het Rijk heeft dat overgedragen, maar er nooit voldoende budget naast gelegd. Dat wisten we. De gemeenteraad van Ermelo heeft indertijd gezegd: college, het moet echt binnen die rijksgelden worden uitgevoerd. Tegelijkertijd willen we een zorggemeente zijn en niemand teleurstellen. Lastig! Want er is gewoonweg te weinig geld om het Sociaal Domein optimaal in de benen te houden. In het verleden zijn de reserves gebruikt om tekorten aan te vullen. Dat kan nu niet meer. Als nieuw college hebben we eerst 2,7 miljoen bezuinigd en nu nóg weer eens 1,2 miljoen. Let wel: zonder dat iemand het heeft gevoeld. Maar toch houden we die hoge lasten. Nu komt er een nieuwe dreiging bij. Want het Rijk wil ons nóg minder gaan uitkeren, omdat er een herverdeling komt van middelen vanuit het Gemeentefonds. Het is bijna niet uit te leggen, maar het geld van het Rijk gaat – zoals het er nu voorstaat - straks naar grotere gemeenten in de Randstad. Dat is al aangekondigd. Alles boven en ten oosten van Amersfoort krijgt het nakijken. Dat kan niet. Als zorgdorp worden wij ten onrechte gestraft. Hoe kunnen we dat ooit compenseren? Ja, zoiets baart mij zorgen. Want dan heb ik de gevolgen van de coronacrisis nog niet eens meegenomen in dat plaatje.ʼ
Regie
'Als college zeggen wij niet: dit overkomt ons allemaal. Zeker niet. Wij nemen regie. Een voorstel nu voorstaat - straks naar grotere gemeenten in de Randstad. Dat is al aangekondigd. Alles boven en ten oosten van Amersfoort krijgt het nakijken. Dat kan niet. Als zorgdorp worden wij ten onrechte gestraft. Hoe kunnen we dat ooit compenseren? Ja, zoiets baart mij zorgen. Want dan heb ik de gevolgen van de coronacrisis nog niet eens meegenomen in dat plaatje.ʼʼ Regie ,,Als college zeggen wij niet: dit overkomt ons allemaal. Zeker niet. Wij nemen regie. Een voorstel zonder dekking gaat rücksichtslos van tafel. Als gemeente zitten we middenin een omslag. Het is heel begrijpelijk dat we ons budget bewaken en dat we niet zomaar willen inleveren, maar het vraagt wel van ons allemaal dat we mínder uitgeven. Dat besef moet nog veel meer doordringen. Daarom hebben we in totaal toch bijna 4 miljoen euro weten te bezuinigen op de begroting, maar helaas is dat niet genoeg.ʼ
Renovatie
'Ermelo is van oudsher gewend aan eigen voorzieningen. Maar het is de vraag of dat nog altijd geldt. En ook: moeten we dat nog willen? Dat is cruciaal. Laten we niet te snel concluderen dat het moet blijven zoals het altijd was. Zeker niet nu er te weinig geld is. Tegelijkertijd is het lastig. Neem het gemeentehuis en de Dialoog. Die waren hartstikke ʻlekʼ. We hadden budget voor renovatie, maar niet voor het verduurzamen. Daar was helaas niet voor gespaard. Een keuze uit het verleden. Maar wat doe je? Een beetje oplappen? Of klaar maken voor de toekomst? Ik ben blij dat we voor het laatste hebben gekozen. Met het label A ++ is ons gemeentehuis intussen gasloos en energieneutraal. Dat is niet half, maar écht duurzaam.ʼ
Omstreden
'Er is in Ermelo te lang gedacht: dat lost zich vanzelf weer op, dat komt wel goed. Altijd die hoop op betere tijden. Zo heeft de vorige gemeenteraad bijvoorbeeld ten onrechte gedacht dat we precariobelasting konden blijven inzetten als structurele dekking. Terwijl die taks op kabels en leidingen in onze bodem al lang omstreden was. We wisten dat die een keer afgeschaft zou worden. Dat had dus nooit mogen gebeuren. Ook daardoor zijn we in Ermelo gewend geraakt aan een hoger uitgavepatroon. Verwend misschien. Best begrijpelijk. Maar het niveau van toen is niet langer realistisch. Daar komt nog bij dat we tot vorig jaar de belastingen jarenlang niet of nauwelijks hebben verhoogd.ʼʼ ,,Ik heb al een paar keer voor de spiegel gestaan en gedacht: hoe kan ik dit uitleggen? Waar zit het perspectief? Eigenlijk kom ik tot de conclusie dat we moeten kiezen tussen kwaden. Als bestuur willen we het beste voor Ermelo, maar dat kan alleen als we fi nancieel een been bijtrekken. Daarom is in 2021 een nieuwe belastingverhoging onvermijdelijk. Voor de meerjarenbegroting willen we ook nog jaarlijks 1,5 miljoen gaan bezuinigen. Ook om de toekomstige generatie iets bestendigs te bieden. Geen losse fl odders of kortetermijnoplossingen.ʼ
Eerlijk benoemen
'We zijn een dorp van 27.000 inwoners, maar willen het voorzieningenniveau van een middelgrote stad. Ermelo heeft de lat heel hoog gelegd. Dat moeten we gewoon eerlijk benoemen. De gemeenteraad wil heel veel. Maar het kan niet allemaal tegelijk. De spaarpot is leeg en we leggen de inwoners al extra belasting op. Sommigen betalen honderd euro per maand. Dat is niet niks. Mooi voorbeeld vind ik de groenvoorziening. We hebben daar indertijd op willen bezuinigen. Minder onderhoud. Maar dat gaf in korte tijd al meer onkruid tussen stoeptegels. Schrik! Vervolgens kwam het maatschappelijk raadsprogramma met inbreng vanuit de bevolking. En ja, toen wilde de gemeenteraad juist vier ton éxtra uitgeven voor onderhoud. Hoe goed bedoeld ook, op die manier komen we er nooit. Hetzelfde geldt voor de voorzieningen die de raad voorstelt rondom hondenuitlaatroutes. We schaff en de hondenbelasting af, maar willen wel meer uitgeven om overlast aan te pakken. Dat wringt. Je kan niet én én. In het voorbeeld van de auto: als je kiest voor dure velgen, zit dat sportstuurtje er even niet in. Helaas. Het is: òf dit, òf dat…ʼ
Gezonde basis
'Ik moet de meerjarenbegroting sluitend krijgen. Let op mijn woorden: dat gaat gebeuren. Dat ben ik aan de bevolking, maar zeker ook aan mijzelf verplicht. We moeten nu orde op zaken stellen. Wij zijn aan zet. Terug naar die auto. Die luxe auto gaat het niet worden. We hebben een auto nodig waarin we op verantwoorde wijze van a naar b kunnen komen. Waarin plek is voor iedereen. Waardoor we goed op weg blijven. Als we fi nanciële keuzes langer voor ons uit blijven schuiven, belanden we in grote problemen. Dat is nog even los van alle coronaperikelen. Want juist om die crisis op te kunnen vangen, is nu een gezonde fi nanciële basis nodig. Dit vraagt iets van ons allemaal. Kiezen tussen kwaden. Ook al willen we het beste voor Ermelo. Ik kan het verhaal niet mooier maken dan het is… ʼ
Lees ook:
Ermeloërs wacht meer bezuinigingen en belastingen
